Στο πλαίσιο του έργου PIPE (Πρόγραμμα για την Ένταξη των Μεταναστών που βρίσκονται σε Κίνδυνο Κοινωνικού Αποκλεισμού), το Παραδοτέο 3.2 – Διεθνής Έκθεση για τις Εθνικές Προτεραιότητες και Ανάγκες προσφέρει μια λεπτομερή, συγκριτική ανάλυση του τρόπου με τον οποίο πέντε ευρωπαϊκές χώρες —Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία— αντιμετωπίζουν την ανάπτυξη δεξιοτήτων ζωής, την πολιτισμική ευαισθητοποίηση και τα προγράμματα καθοδήγησης στο πλαίσιο της ένταξης ενηλίκων μεταναστών.
Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένης βιβλιογραφικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε από τους εταίρους του έργου μεταξύ 2024 και 2025. Στόχος είναι ο εντοπισμός κενών, δυνατών σημείων και εθνικών προτεραιοτήτων σε κάθε χώρα, ώστε να καθοδηγηθεί η ανάπτυξη εκπαιδευτικών και υποστηρικτικών στρατηγικών προσαρμοσμένων στις πραγματικές ανάγκες των μεταναστών.
Κύριοι στόχοι της έκθεσης
Η έρευνα επικεντρώθηκε σε τέσσερις κύριους στόχους:
- Εντοπισμός βασικών δεξιοτήτων ζωής για την ένταξη ενηλίκων μεταναστών σε διαφορετικά εθνικά πλαίσια·
- Αξιολόγηση του ρόλου της πολιτισμικής ευαισθητοποίησης στη διευκόλυνση της συμμετοχής και της ένταξης στις χώρες υποδοχής·
- Εκτίμηση των δεξιοτήτων που εκτιμώνται περισσότερο από τους εργοδότες και τους θεσμούς σε κάθε χώρα·
- Χαρτογράφηση των υπαρχόντων προγραμμάτων καθοδήγησης για ενήλικες μετανάστες, με έμφαση στη δομή, την προσβασιμότητα και την αποτελεσματικότητα.
Κύρια ευρήματα
Τα ευρήματα αναδεικνύουν την ευρεία αναγνώριση της σημασίας των δεξιοτήτων ζωής —όπως η επικοινωνία, η επίλυση προβλημάτων, η συναισθηματική νοημοσύνη και η ομαδική εργασία— ως κρίσιμων για την απασχολησιμότητα και την κοινωνική ένταξη. Ωστόσο, η επίσημη ενσωμάτωσή τους στα εθνικά προγράμματα κατάρτισης παραμένει άνιση. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι δεξιότητες αναπτύσσονται άτυπα ή έμμεσα, με περιορισμένη στοχευμένη υποστήριξη.
Όσον αφορά την πολιτισμική ευαισθητοποίηση, η έκθεση σημειώνει ότι, αν και όλες οι χώρες αναγνωρίζουν τη σημασία της, η πρακτική εφαρμογή διαφέρει. Οι επιτυχημένες πρωτοβουλίες τείνουν να είναι κοινοτικές ή να καθοδηγούνται από ΜΚΟ, αλλά συχνά στερούνται σταθερής χρηματοδότησης ή ένταξης σε ευρύτερα δημόσια πολιτικά πλαίσια.
Σχετικά με την καθοδήγηση, η έρευνα αποκαλύπτει δυνατότητες αλλά και κατακερματισμό. Πολλές χώρες φιλοξενούν τοπικά ή περιφερειακά προγράμματα —ιδιαίτερα για πρόσφυγες ή νεοεισερχόμενους μετανάστες— αλλά αυτά συχνά βασίζονται σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση και δεν είναι συστηματικά ενσωματωμένα στις εθνικές στρατηγικές ένταξης.
Η έκθεση εντοπίζει επίσης εμπόδια πρόσβασης, όπως η γλώσσα, η έλλειψη πληροφόρησης, η γραφειοκρατική πολυπλοκότητα και η δυσπιστία προς τους θεσμούς. Επιπλέον, οι διαφορές στις εθνικές μεταναστευτικές πολιτικές επηρεάζουν σημαντικά το είδος και την εμβέλεια της διαθέσιμης υποστήριξης.
Συστάσεις
Με βάση τα συλλεγμένα δεδομένα, το Παραδοτέο 3.2 συνιστά:
- Την ενσωμάτωση δεξιοτήτων ζωής και πολιτισμικής ευαισθητοποίησης στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση των μεταναστών·
- Τη δημιουργία ή την ενίσχυση δικτύων καθοδήγησης, με εξασφάλιση συνέχειας και θεσμικής υποστήριξης·
- Τη βελτίωση της διατομεακής συνεργασίας μεταξύ δημόσιων αρχών, ΜΚΟ και τοπικών κοινοτήτων·
- Την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών πέρα από τα σύνορα για την προώθηση κοινών στρατηγικών και εργαλείων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η έκθεση αυτή αποτελεί ισχυρή βάση για τις επόμενες φάσεις του έργου PIPE, υποστηρίζοντας τον συν-σχεδιασμό εκπαιδευτικών διαδρομών και συστημάτων καθοδήγησης που είναι ευέλικτα, χωρίς αποκλεισμούς και βασισμένα στις πραγματικές εμπειρίες των μεταναστών.
Ολόκληρη η έκθεση είναι διαθέσιμη στον ακόλουθο σύνδεσμο:
